Ewolucja jest nieodłączna od istot żywych, wszystko się zmienia, w świecie trwa nieprzerwany postęp. Henryk Bergson stara się wyjaśnić źródło i ciągłość ruchu za pomocą pojęcia „pędu życiowego”, élan vital. Sądził on, że rozwój nie jest mechaniczny, ale samorzutny, twórczy i wypływa z wewnętrznej siły istot. To élan vital jest podstawową siłą rządzącą światem, ona odpowiada za ciągłość zmiany i trwania życia.

Aby twórczość stała się realna, musi istnieć coś przeciwnego życiu. Bergson postrzega świat jako przestrzeń konfliktu między pędem życiowym a bezwładną materią. Pęd życiowy jest ciągłym tworzeniem, jednak hamowany przez materię traci część swej energii, mechanizuje się.

Dwoistość materii i życia ma swój odpowiednik w umyśle, intelekt i intuicję. Intuicja to forma życia a intelekt jego mechanizacji.

Tylko przez intuicję możemy poznawać życie takim, jakie jest, zdając się na nią otrzymujemy obraz rzeczywistości nieskończenie różnej, zmiennej i nowej.